Η ΨΥΧΉ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ...

 

Λέξεις περίτεχνα συνδυασμένες για να δημιουργήσουν ένα δίστιχο με δεκαπεντασύλλαβο και ομοιοκαταληξία, που εκφράζει τα συναισθήματα, τις σκέψεις, ή ακόμα και την καθημερινότητα των κατοίκων του νησιού, είναι μια σύντομη περιγραφή της Μαντινάδας.

Για τους Κρητικούς οι μαντινάδες δεν είναι μόνο ορισμός, μια συνήθεια, ή ένας τρόπος ψυχαγωγίας, είναι κάτι παραπάνω.

"Μαντινάδα είναι η κραυγή που αφήνει μια ψυχή αρρενωπή, αλλά εξαιρετικά ευαίσθητη. Η κρητική ψυχή" ισχυριζόταν ο Νίκος Καζαντζάκης, εξηγώντας με τον καλύτερο τρόπο την σημασία της μαντινάδας για τους Κρήτες.

Επίσης, ο δικηγόρος ποιητής, μαντιναδολόγος, Κωστής Καλλέργης στο βιβλίο του "Μαντινάδες και τραγούδια της Κρήτης" προσπαθώντας να εξηγήσει την έννοια της μαντινάδας, αναφέρει ότι είναι "ο αυθεντικός τρόπος που εκφράζεται ο κρητικός, τα συναισθήματα που τα βιώνει δυνατά, αλλά και τα σκορπίζει απλόχερα...και είναι αποτέλεσμα και στάση ζωής και καθημερινής φιλοσοφικής εξάσκηση της συλλογικής του"

Η προέλευση της λέξης μαντινάδα λέγεται ότι είναι σύνθετη και προέρχεται από τις λέξεις "μαντεύω και "κ(άδω).Σύμφωνα με αυτήν την εκδοχή, η οποία είναι και η επικρατέστερη, μαντινάδα σημαίνει, να τραγουδάς τις προφητείες. Άλλοι ισχυρίζονται ότι η προέλευση της λέξης είναι εξελληνισμένος τύπος του ενετικού "mantinata"

Αυτή η δεύτερη εκδοχή φαίνεται να μην έχει βάση, καθώς αυτός ο τρόπος επικοινωνίας των κατοίκων της Κρήτης μέσο των μαντινάδων, υπήρχε και πριν την Ενετοκρατία.

Οι μαντινάδες σαφέστατα εξελίχθηκαν κατά την διάρκεια της ενετοκρατίας και μάλιστα οι κρητικοί επηρεάστηκαν από τους Ενετούς ποιητές. Καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των μικρών "ποιημάτων" ήταν και η μεγάλη απήχηση που είχε το αριστούργημα του Βιτσέτζου Κορνάρου. "Ερωτόκριτος".

Ωστόσο, αναφορές για την ανάγκη των κρητικών να επικοινωνούν μέσα από στίχους, έχουμε και από τους αρχαίους χρόνους. Μάλιστα από ιστορικούς της εποχής εκείνης, αναφέρονται σε μάντεις Κρητικής καταγωγής.(Επιμενίδης -Ιοφών) που έδιναν τους χρησμούς με ποιητική μορφή. 

Οι μαντινάδες έχουν πλέον ταυτιστεί με την Κρήτη, καθώς είναι το   μοναδικό μέρος που ακόμα παράγονται με αμείωτους ρυθμούς, αυτά τα δίστιχα διαμαντάκια, που εκτός από την ψυχή εκείνων που τις δημιουργούν, κρύβουν μέσα τους και έναν ολόκληρο πολιτισμό.

Στο κοντινό παρελθόν η πλειοψηφία των κατοίκων του νησιού, μπορούσε να εκφράσει την χαρά του, τον πόνο του, το  παράπονό του, τις σκέψεις του, μέσα από μια μαντινάδα.

Χρησιμοποιούσαν λέξεις μεστές με κριτική ρίζα και δημιουργούσαν ένα αυτοτελές στίχο προκειμένου να εκφραστούν.

Σήμερα υπάρχουν αρκετοί ριμαδόροι, κυρίως στην ενδοχώρα της Κρήτης, που βοηθούν στην μη εξαφάνιση στην μορφή αυτής της τέχνης.

Μαντινάδες μπορούν να ακουστούν σε συζητήσεις μεταξύ φίλων, σε γλέντια, σε γάμους, συνοδευόμενες από την αγαπημένη τους φίλη την λίρα, που δένουν με ένα μαγικό τρόπο...όσο η μαντινάδα δίνει το μήνυμα της, η λίρα την συντροφεύει αρμονικά με τις νότες της...

Οι Κρητικοί κάθε ηλικίας επικοινωνούν, ερωτεύονται, φιλοσοφούν, και γλεντούν με μαντινάδες. Σε κάθε γωνιά της Κρήτης, σε κάθε περίσταση ακούγεται πάντα μια μαντινάδα, που προσπαθεί να περικλείσει στους δυο της στίχους το απαύγασμα της ζωής!!

Οτι και να χει ο κρητικός,

 με λόγια δεν το λέει.

 με μαντινάδες χαίρεται,

με μαντινάδες κλαίει.

  Για ότι διαβάσατε γύρω από την μαντινάδα το έμαθα και εγώ τώρα μαζί σας εδώ...η πηγή  

Είναι να μην ζηλέψεις;

Η σκέψη μου είναι να μοιραστώ μαζί σας για μια ακόμη φορά, κάποιες μαντινάδες που τόλμησα κάποτε να γράψω, ακούγοντας πολύ κρητική μουσική, και πολλές εκπομπές στην τηλεόραση γύρω από την παράδοση της Κρήτης και με έκανε να ψάξω την έννοια και την ρίζα της.

Και τώρα ας κάνω την κρητικιά, εγώ μια Μακεδόνισσα, με ένα μικρό μέρος μέρος της προσπάθειας μου😊

         *****

Τση Κρήτης την αυλόπορτα,

ανοίγω τη με τρόπο.

Να βγω να κάτσω στην αυλή,

Θέλει μεγάλο κόπο.

Αρνεύει η λίρα τση καϋμούς

και κάνει τους τραγούδι.

Και μοιάζουν με τση άνοιξης

το πιο όμορφο λουλούδι.

Με τ ακροδάχτυλα του νου 

η σκέψη μου σ αγγίζει.

Στην πόρτα στέκει τση καρδιάς

και σε καλωσορίζει.

Απανεμιά η αγκάλη σου

μπήκα και γαληνεύω

και φοβισμένα όνειρα

με το φιλί σου αρνεύω.

Με τ άστρα και με γιασεμιά

τ όνειρο πασπαλίζω

γιατί θωρώ την αγαπώ 

και την βαγιοκλαδίζω.

Σκέψη μου πεισματάρικη

και πως να σε πω βγάλω, 

αφού χωρίς την έγνοια της

δεν κάνεις ούτε ζάλο.

Πλιά μπρός σαλεύει  η κάρδιά

και ακλουθά η σκέψη

για να σε βρουν απ το κορμί

κι οι δυο έχουν μισέψει.

Εχω σεβτά μες την κσρδιά

που σιγοφουντανίζει

και πριν μου κάψει το κορμί

σ ένα σου ναι, ελπίζει.

Εμάργωσε πάλι η καρδιά 

κι η ζήλεια με τελειώνει

πού δα νιφάδα του χιονιού

στα χείλη σου να λιώνει.

Βιόλα μου κυριακάτικη

και κανελοανθέ μου

στη στράτα δεν σε πάντηξα

και κακοφαίνετε  μου.

Διαρμίζει η σκέψη μου ξανά

πιάνει και φροκαλίζει.

Πετά τσ αγάπες τση παλιές

και σε καινούργια ελπίζει.

Κρήτη παινέδια θα σου πω 

μα όσα κι αν πω είναι λίγα

Αφού για σένα άφησα

κύρη μου και πατρίδα.

Αν φτάσατε μέχρι εδώ σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας...

Να είστε καλά όλοι, σας εύχομαι μια όμορφη εβδομάδα και θυμήσου ότι...

"Τίποτα από όσα φοράς δεν είναι πιο όμορφο από το χαμόγελο σου!

Connie Stevens.      😄😊

Σας ευχαριστώ πολύ που περνάτε και τα λέμε!